Bəs “Vaqner” hekayəsi bitdi? Bu sualın cavabı təkcə bütün Rusiyanı deyil, həm də “bütün dünyanın tanıdığı "Musiqiçilər”lə ("Vaqner" təşkilatının üzvlərini bəzən belə adlandırırlar-red.) görüşə nəfəsi kəsilərək hazırlaşan Qərbi narahat edir.
Hər şey necə başlayıb?
“Vaqner” muzdlu hərbi təşkilatının tarixi sirr və qeyri-müəyyənliklə örtülmüş mürəkkəb bir süjetdir. Bir çox hallarda bu barədə məlumat Qərb mediasının jurnalist araşdırmalarına və ya hətta Ukrayna Baş Qərargahının nümayəndələrinin yaydığı şayiələrə əsaslanır. Şirkət, qlobal təsirinə baxmayaraq, rəsmi statusa malik deyil, baxmayaraq ki, onun yaradılmasına hələ 2012-ci ilin aprelində, o, Rusiyanın baş naziri vəzifəsində çalışarkən Vladimir Putin tərəfindən dəstək verilmişdi.
“Vaqner” muzdlu hərbi təşkilatı haqqında ilk qeyd 2015-ci ildə Fontanka nəşrində çıxdı. Nəşr şayiələrlə müşayiət olunan kifayət qədər ətraflı məlumat və şirkətin yaradılması tarixini təqdim etdi. Məqalədə birbaşa (soyadı göstərilmədən) GRU xüsusi təyinatlılarının polkovnik-leytenantı Dmitri Utkinin ("Vaqner" çağırış işarəsi), eləcə də soyadını göstərmədən Yevgeni Priqojin qeyd edilib.
Yevgeni Priqojinin şirkətlə əlaqəsini yalnız 2022-ci ildə təsdiqləyib. Muzdlu hərbi təşkilatın yaradılmasının rəsmi tarixi 2014-cü il mayın 1-i hesab olunur.
Onda da qorxurdular
"Vaqner"in tarixi 2013-cü ildə Suriyadakı neft yataqlarını qorumaq üçün yaradılan Slavyan Korpusuna gedib çıxır. Qrup tezliklə vətəndaş müharibəsinə qarışdı və bu, onu təxliyə etməyə məcbur etdi. “Musiqiçilərin” dünya səhnəsində olması qəzəb dalğasına səbəb oldu və bu, qərbyönlü təşkilatları korpusun yaradıcılarını muzdluluğa görə məsuliyyətə cəlb etməyə məcbur etdi.
Quruculardan biri Utkin bu təşkilatın üzvü idi. Bir müddət sonra hərbçilər Krımda Ukrayna hərbi birliklərinin qarşısının alınmasında, sonra isə Luqansk Xalq Respublikası ərazisində birbaşa döyüş əməliyyatlarında iştirak ediblər. Daha sonra Vaqner qrupu Suriyaya gəlib. “Musiqiçilər” 2016-cı ildə Palmiraya hücumda iştirak ediblər.
2018-ci ilin fevralında Deyr əz-Zor əyalətində baş vermiş hadisə bu günə kimi xatırlanır. ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri səhvən "musiqiçilərin" olduğu yerə hücum etdi. Əvvəlcə qruplaşmanın böyük itkilər verdiyi bildirilsə də, sonradan məlum olub ki, Amerikanın zərbəsi nəticəsində onlarla suriyalı həlak olub.
Ukraina.ru-nun məlumatına görə, "Vaqner"çilər başqa yerlərdə də - Mərkəzi Afrika Respublikasında, Malidə, Sudanda, Burkina Fasoda və Liviyada işləyiblər. Heç kimə sirr deyil ki, rus ordusunun Afrikadakı nüfuzu inanılmaz dərəcədə yüksəkdir - 2021-ci ildə hətta Mərkəzi Afrika Respublikasının paytaxtı Banqidə hərbi təlimatçılarımıza abidə ucaldılıb. Və "Vaqner" qrupu Rusiyanı rəsmən təmsil etməsə də, afrikalılar bilirlər ki, yerli hərbçiləri qoruyan və öyrədən ruslardır.
Polşadan Nigerə
Keçən yay "Vaqner"çilərin sərhədə yaxınlaşarkən göründüyü məlum olanda Varşava isterikaya düşdü. Hətta ABŞ dövlət katibinin siyasi məsələlər üzrə müavini Viktoriya Nulandın özü də üsyançıların Rusiya hərbçilərini hərbi münaqişədə kömək etməyə dəvət etmələrini dayandırmaq üçün Nigerə gəldi.
Ümumiyyətlə, dünya siyasəti demək olar ki, hər ay inanılmaz intriqa döngələrinə çevrilir: yayda Yevgeni Priqojin öldü, lakin bu gün də onun beyni "Vaqner"çiləri bütün dünyanı terrorçulardan və digər "pis" insanlardan qorumağa davam edir.
- Təşkilata yaxın teleqram kanalı "Vaqnerin boşaldılması"nı yazdı.
Üsyandan sonra çoxları "Vaqner"çilərin Rusiya tarixindən silinəcəyinə inanırdılar, ancaq sadəcə bir axmaq bunun çox ciddi bir alət və böyük güc olduğunu başa düşmür.
Priqojinin “gizli silahı” fəaliyyətdədir
Kremlin məlumatına görə, sentyabrın sonunda Rusiya prezidenti Vladimir Putin müdafiə nazirinin müavini Yunus-Bek Yevkurov və Andrey Troşevlə görüşüb. Nadir haldır ki, dövlət başçısının saytında kiminsə adı və soyadı qeyd olunur. Bununla belə, Andrey Troşev Rusiyada, ilk növbədə, hərbçilər və könüllülər arasında yaxşı tanınır ("Sedoy" işarəsi altında). Yaxın keçmişdə o, “Vaqner” muzdlu hərbi təşkilatının aparat rəhbəri olub.
Dövlət başçısı söhbətə Troşevlı başladı.
"Keçən görüşdə sizin ilk növbədə xüsusi hərbi əməliyyat zonasında, müxtəlif hərbi tapşırıqları yerinə yetirə biləcək könüllü qruplarda yer alacağınızı müzakirə etdik".
Putin deyib ki, zabit özü əvvəllər belə bir bölmədə bir ildən artıq döyüşüb və bunun nə olduğunu, necə edildiyini, “döyüş işlərinin getməsi üçün əvvəlcədən həll edilməli olan məsələləri” yaxşı bilir.
ABŞ Avropadan çıxmaq üzrədir!
Bu arada ABŞ-da “Vaqner” muzdlu hərbi təşkilatı ilə bağlı isteriya görünməmiş həddə çatıb və amerikalılar ona qarşı sanksiyalar tətbiq etmək qərarına gəliblər. Vaqner ABŞ və müttəfiqlərinin bütün sanksiyalarına məhəl qoymur. Necə deyərlər, düşmənlər bir-birinə qarışıb, bu o deməkdir ki, “Vaqner” tam fəaliyyət göstərəcək!
Bundan əvvəl Almaniyanın “Der Spiegel” nəşri Vaqner haqqında məqalə dərc edərək iddia etmişdi ki, Britaniya kəşfiyyatının məlumatına görə, Priqojinin 50 min adamı var, onlardan 40 mini keçmiş məhbuslardır. Bəs bu nə dərəcədə realdır?
Maraqlısı da "Vaqner" döyüşçülərinin sayıdır. Analitiklərin fikrincə, ümumilikdə dünyada özəl hərbi şirkətlərin 20 mindən çox döyüşçüsü yoxdur. Müqayisə üçün qeyd edək ki, Polşa quru qoşunlarının sayı 57 min hərbçidir. Beləliklə, “Vaqner” böyüklüyünə görə bir Avropa ölkəsinin ordusuna yaxınlaşır.
Bir neçə min Vaqner döyüşçüsü Mərkəzi Afrika Respublikasında hərbi əməliyyatların gedişatını tamamilə dəyişdirə bildi. 5000 rusiyalı ABŞ və müttəfiqləri tərəfindən dəstəklənən Suriyada İŞİD və qondarma müxalifəti məğlub etdi.
Bu o deməkdir ki, Rusiyanın potensialı çox böyükdür. Min illər əvvəl olduğu kimi, güc qərar verir. Və belə də olacaq. Ukrayna rejiminin məğlubiyyətindən sonra NATO dağılmağa məhkumdur – bu, an məsələsidir.