Oxucunu yormadan qısa məlumat üçün qeyd edək ki, QİYMƏT anlayışı mürəkkəb iqtisadi məhfumdur.
Hətta uzun illər yaşadığımız Sovetlər Birliyində “Qiymət Komitəsi” ( Qostçen ) deyilən böyük bir dövlət qurumu fəaliyyət göstərirdi.
Yəni istənilən məhsulun, ya da xidmətin maya dəyəri, real qiyməti və s deyilən elementlər var.
Qiyməti süni şəkildə şişirtməklə deyil.
Ümumiyyətlə, bütün dünyada qiyməti bazar, daha doğrusu, TƏLƏB-TƏKLİF müəyyən edir. Yəni inzibati yolla qiyməti qaldırmaq və endirmək mümkün deyil.
Tələb artırsa, qiymət də artır, tələb azalırsa, qiymətlər də düşür.
Bu adına bazar iqtisadiyyatı dediyimiz liberal iqtisadiyyatın qanunudur.
Ancaq istisna hal kimi 70 il mövcud olan SSRİ-də dövlət qiymətlərə inzibati yolla müdaxilə edirdi.
Belə ki, çox vacib istehlak malları olan çörəyin, unun, yağın və məhsulların qiyməti dövlətin nəzarətində idi ki, əhalidə narazılıq olmasın.
Bir məsələni də loru dildə izah edək ki, problem tam aydın olsun.
Mixail Qorbaçovun 80-cı illərdəki alkoqolla mübarizəsi zamanı maraqlı bir məsələ ortaya çıxmışdı.
Belə ki, üzümçülüyə vurulan zərbədən sonra spirtli içkilər bahalaşdı.
Və ruslar QƏND və AGAC vasitəsilə gizli yolla SPİRT çəkməyə başladılar.
Niyə..?
Bax, əsas məsələ budur.
Qəndin qiyməti ucuz olduğu üçün bunu görən cinayətkar dəstə bu fürsətdən istifadə etməyə başladı.
Bəs sonra nə oldu..?
Qəndin qiyməti qaldırılan kimi...artıq bu proses söndü.
Yəni adamları tutmaqla, asmaqla deyil....sadəcə qəndin qiymətini qaldırmaqla...problem həll olundu.
Çünki ucuz yolla spirt əldə etməyin “qapısı” bağlandı.
Bütün bunları, hətta loru dildə yazmağımızın məqsədi odur ki, QİYMƏT məsələsi çox həssas məsələdir.
Bəli, hazırda Azərbaycan dövlətinin siyasi kursu bəllidir ki, azad bazar və liberal iqtisadiyyat.
Amma dövlətimiz müəyyən çətinlikləri nəzərə alaraq kommunal xədmətlər ( qaz, işıq, su ), un və un məhsulları, yanacaq və digər məhsulları hələ də inzibati yolla tənzimləyir.
Yəqin ki, nə zamansa, bu məsələ başa çatacaq, yəni qiymətlər tam liberallaşacaq.
Ancaq hazırda bu məsələ reallıqdır.
Və bu qiymət məsələsini ildə bir neçə dəfə Tarif Şurası dediyimiz qurum yığışaraq qərar verir və qiymətlər dəyişdirilir.
Məlumdur ki, «Azərbaycan Respublikasında antiinflasiya tədbirlərinin gücləndirilməsi haqqında» Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 31 may 2005-ci il tarixli 242 nömrəli Fərmanın 4.2-ci bəndinin tələbləri nəzərə alınaraq Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 26 dekabr 2005-ci il tarixli 341 nömrəli Fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının Tarif (qiymət) Şurası haqqında Əsasnamə təsdiq edilmiş və Tarif (qiymət) Şurası (bundan sonra - Şura) dövlət tənzimlənməsi tətbiq edilən qiymətlərin (tariflərin), xidmət haqlarının, yığımların (bundan sonra - qiymət) dövlət tənzimlənməsini həyata keçirən kollegial icra hakimiyyəti orqanı kimi müəyyənləşdirilmişdir.
Amma son vaxtlar baş verənlər onu göstərir ki, bu məsələyə yenidən qayıtmaq və daha ciddi qərarlar qəbul etmək lazımdır. Əks təqdirdə cəmiyyətimizi daha ciddi problemlər gözləyir.
Belə ki, bir neçə gün əvvəl Bakının mərkəzində Səbail rayonu ərazisindəki “Location” gecə klubunda güclü partlayış oldu. Ölənlər və xeyli sayda yaralananlar var.
Güclü partlayışa səbəb nə idi ?
Gecə klubunda propan qaz balonundan istifadə edilmişdi.
İndi keçək əsas mətləbə.
Sahibkar niyə mətbəxdə ən rahat enerji növü olan elektrik enerjisindən, yaxud təbii qazdan istifadə etmir..?
Axı, elektrik enerjisi tam təhlükəsizdir.
Səbəb qiymətdir.
Sahibkar məcbur olur ki, ucuz, amma TƏHLÜKƏLİ propan-balon qazından mətbəxdə istifadə eləsin.
Bu isə ciddi faciələrə gətirib çıxarır.
Biz yuxarıda QƏND-SPİRT məsələsini əbəs yerə yada salmadıq ee...
İqtisadçılar bu məsələni ciddi müzakirə etməlidirlər.
Ölkənin qanunverici orqanı olan Milli Məclis iqtisadçıların iştirakı ilə bu məsələni müzakirə edib ciddi qərarlar qəbul etməlidir.
Yazıda müxtəlif saytların materiallarından istifadə edilmişdir.
Qarşı tərəfin mövqeyini dərc etməyə hazırıq. /Gundelik-baku.com/